Συνέντευξη του υπουργού Οικονομικών της Ισλανδίας στο iTIMES

Η Ισλανδία χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως το παράδειγμα προς μίμηση για τις χώρες που πλήττονται από την οικονομική κρίση -και όχι άδικα-. Μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα και δια μέσω ισχυρών πολιτικών δράσεων και μεταρρυθμίσεων η μικρή νησιωτική χώρα της βόρειας Ευρώπης κατάφερε να ξεπεράσει τον βραχνά του μνημονίου.

Η οικονομική συντριβή που υπέστη η χώρα ήταν άνευ προηγουμένου και όμως οχτώ χρόνια αργότερα σημειώνει μια εντυπωσιακή ανάκαμψη και δεν είναι λίγοι αυτοί που μιλούν για το «ισλανδικό θαύμα».

Το iTIMES και ο Γιώργος Φωκιανός μίλησε με τον υπουργό Οικονομικών της χώρας, Bjarni Benediktsson, αναζητώντας την «μαγική φόρμουλα» των Ισλανδών.

-H Ισλανδία, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες υπέφεραν από την οικονομική κρίση, αρνήθηκε να αναλάβει το κόστος των τραπεζών. 8 χρόνια αργότερα, θεωρείτε ότι αυτή η επιλογή ήταν σωστή και εποικοδομητική;

Είπατε ότι αρνήθηκε να επωμιστεί το κόστος των τραπεζών, αλλά αυτό που πραγματικά έκανε ήταν να αρνηθεί να αναλάβει το ιδιωτικό χρέος των τραπεζών. Σίγουρα, αυτή ήταν η σωστή απόφαση τότε και αποδείχθηκε ότι ήταν κρίσιμης σημασίας για την Ισλανδία.

-Πόσο δαπανηρή ήταν η κρίση για την κοινωνία της Ισλανδίας και ποια μέτρα πήρατε για να προστατεύσετε τους χαμηλόμισθους;

Λοιπόν, ήταν μια πολύ δαπανηρή προσαρμογή για την Ισλανδία. Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία του εγχώριου νομίσματος υποχώρησε σημαντικά, δημιουργώντας προβλήματα στα νοικοκυριά αλλά και τις επιχειρήσεις λόγω του πληθωρισμού. Η προσαρμογή ήταν πολύ δύσκολη. Ωστόσο, ήμασταν σε θέση να διατηρήσουμε ένα σχετικά υψηλό επίπεδο απασχόλησης, σε αντίθεση με πολλές χώρες της ευρωζώνης. Κατορθώσαμε να προστατεύσουμε τις οικογένειες με χαμηλό εισόδημα, στηριζόμενοι στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, διατηρώντας τα επιδόματα ανεργίας μας και σε κάποιο βαθμό όλα τα μέτρα, όπως φόροι.

-Μπορείτε να μου πείτε γιατί η Ισλανδία πέτυχε, όταν άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα, απέτυχε;

Πρώτα απ ‘όλα, κατά την είσοδό της στα χρόνια της κρίσης, η Ισλανδία είχε ένα πολύ χαμηλό δημόσιο χρέος. Το πρόβλημα ήταν το ιδιωτικό χρέος της. Έτσι, με τις αναλογίες του χαμηλού δημοσίου χρέους ήταν σε θέση να αναλάβει το πρόγραμμα του ΔΝΤ και τη χρηματοδότηση των δημόσιων μέτρων που απαιτούνται εκείνη την περίοδο. Ήταν σημαντικό ότι εισαγάγαμε το νόμο έκτακτης ανάγκης και αρνηθήκαμε να αναλάβουμε το ιδιωτικό χρέος των τραπεζών.

Έχοντας το δικό μας νόμισμα ήταν ζωτικής σημασίας, δεδομένου ότι διατηρήθηκαν τα ποσοστά ανεργίας σε χαμηλά επίπεδα. Καταφέραμε να σώσουμε  πολλές θέσεις εργασίας και η ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών της βιομηχανίας μας ενισχύθηκε αμέσως. Νομίζω ότι ήταν ένας συνδυασμός από πολλά  θέματα. Σίγουρα, έχοντας το δικό μας νόμισμα βοήθησε στην προσαρμογή. Κανείς δεν πέρασε «ελαφρά» από τα χρόνια της κρίσης.

Δεν υπάρχει εύκολη λύση για τη διεθνή οικονομική κρίση, γι ‘αυτό ούτε η Ισλανδία, ούτε οποιαδήποτε άλλη χώρα θα τα καταφέρει εύκολα. Αλλά το υψηλό δημόσιο χρέος και το κοινό νόμισμα μπορεί να είναι ένας πολύ επικίνδυνος συνδυασμός, όπως είδαμε στις χώρες της Νότιας Ευρώπης.

-Έτσι, θα πρέπει να είναι πολύ δύσκολο για μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα να ακολουθήσει την ίδια πορεία όπως έκανε η Ισλανδία.

Ναι, γιατί έχοντας ένα κοινό νόμισμα, αποφασίζεις να λάβεις τις ρυθμίσεις μέσω της κοινής αγοράς. Εμείς είχαμε τη δυνατότητα να προσαρμόσουμε τη συναλλαγματική ισοτιμία, κάτι που μια χώρα με κοινό νόμισμα δεν μπορεί να κάνει.

-Μπορείτε να μας πείτε μερικά από τα προβλήματα που η Ισλανδία πρέπει να λύσει, προκειμένου να ανακτήσει πλήρως την οικονομία της;

Πιστεύουμε ότι όλο το άμεσο δημοσιονομικό κόστος για την αναδιάρθρωση του τραπεζικού μας συστήματος θα πρέπει να «επιστραφεί» μέσα από τα μέτρα που έχουν ήδη εισαχθεί. Το τελικό βήμα προς την πλήρη ανάκαμψη είναι να αρθούν τα capital controls και είμαστε σε καλό δρόμο. Είμαι πολύ αισιόδοξος ότι θα επιτευχθεί αυτός ο στόχος φέτος.

-Από τη στιγμή που χτύπησε η παγκόσμια οικονομική κρίση, οι περισσότερες χώρες αποφάσισαν να εφαρμόσουν μέτρα λιτότητας, προκειμένου να λυθεί το θέμα. Συμφωνείτε με αυτό;

Νομίζω ότι ήταν αναπόφευκτο σε πολλές περιπτώσεις. Κοινά μέτρα λιτότητας ήταν απαραίτητα, ιδιαίτερα για τις χώρες του ευρώ. Ωστόσο, είναι πάντα ένα ζήτημα ισορροπίας και πόσο γρήγορα και σε ποιο βαθμό μπορείτε να προσαρμοστείτε στα μέτρα λιτότητας. Τα χαμηλά επιτόκια μπορεί να συνδράμουν και σίγουρα δεν θέλετε να κάνουν τα πράγματα πιο δύσκολα με την εισαγωγή μέτρων λιτότητας που δεν είναι κοινωνικά και πολιτικά συγκρίσιμα ή βιώσιμα. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να εξετάσουμε τις ειδικές συνθήκες κάθε χώρας ξεχωριστά. Στην Ισλανδία, χρειαζόμαστε να θεσπίσουμε μέτρα λιτότητας και την 1η Ιανουαρίου 2016, παρουσιάσαμε νέους δημοσιονομικούς κανόνες με σκοπό τον έλεγχο του χρέους και των δαπανών.

-Μια «συγκρίσιμη» χώρα με την Ισλανδία είναι η Κύπρος, η οποία αντιμετώπισε πολύ μεγάλο οικονομικό πρόβλημα. Υπέγραψε ένα πρόγραμμα διάσωσης που λήγει αυτό το μήνα. Τι πρέπει να προσέξει ούτως ώστε να ανακάμψει;

Δεν θέλω να γίνω εμπειρογνώμονας με καθήκοντα τις ειδικές οικονομικές προκλήσεις των άλλων χωρών, αλλά κατά γενικό κανόνα, πρέπει πάντα να προσεχθούν οι εξαγωγικές βιομηχανίες της χώρας. Να καταλήξουν σε ένα σχέδιο ώστε να κάνουν τις δημοσιονομικές πολιτικές βιώσιμες και χωρίς καθυστερήσεις στην αντιμετώπιση των προβλημάτων στην δημόσια οικονομία.

Μου αρέσει να βλέπω διαφορετικά παραδείγματα μέσα και έξω από την Ευρωζώνη και να συγκρίνω το πώς μπορεί να πετύχει μία οικονομία όσον αφορά την αντιμετώπιση της οικονομικής επιβράδυνσης. Νομίζω ότι αυτό που έχουμε μπροστά μας τώρα είναι ένα εξαιρετικά πολύτιμο παράδειγμα. Ότι μπορούμε να μάθουμε από αυτό, σε σχέση με τη νομισματική πολιτική και τα δημοσιονομικά θέματα. Το τι σημαίνει για μία χώρα να μετέχει σε ένα κοινό νόμισμα. Ποιες είναι οι προκλήσεις και τα οφέλη που υπάρχουν αλλά και για τα έθνη που δεν συμμετέχουν. Δεν υπάρχει εύκολη ή απλή λύση που είναι καλύτερη για όλες τις χώρες. Πιστεύω ότι για τα ισλανδικά συμφέροντα, είναι καλύτερο να μείνουμε έξω από το κοινό νόμισμα.

-Ποια είναι η σχέση μεταξύ της Ισλανδίας και της ΕΕ και γιατί η χώρα σας απέσυρε την πρόταση για ένταξη στην Ένωση;

Ήταν ένα λάθος και αυτό έχει αναγνωριστεί από τα κόμματα που έκαναν την πρόταση, γιατί ποτέ δεν υπήρξε επαρκής πολιτική υποστήριξη για αυτήν. Όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, δεν εξυπηρετεί τα ισλανδικά συμφέροντα να γίνουμε πλήρες μέλος της ΕΕ. Ωστόσο, θέλουμε να διατηρηθεί η στενή σχέση μας με την Ευρώπη μέσω της οικονομικής ένωσης, όπου είμαστε πλήρη μέλη στην εσωτερική αγορά. Πιστεύω ότι η συμμετοχή μας στην αγορά ωφέλησε την Ισλανδία και εμείς θα συνεχίσουμε να το κάνουμε.